Bệnh sưng phù đầu ở heo con là một trong những bệnh thường gặp ở giai đoạn sau cai sữa, gây tỷ lệ chết cao và ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất chăn nuôi. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và áp dụng biện pháp phòng trị đúng cách là yếu tố quan trọng giúp bảo vệ đàn heo và giảm thiểu thiệt hại kinh tế.
Nguyên nhân gây bệnh
Bệnh do vi khuẩn Escherichia coli (E. coli) chủng độc lực cao (K88, K99, O138, O111) gây ra. Những chủng này tiết ra độc tố Shiga toxin 2e (Stx2e), làm tổn thương thành mạch máu, gây phù nề và rối loạn thần kinh. Vi khuẩn tồn tại lâu trong phân, nước bẩn, đất và môi trường chuồng trại, dễ phát triển khi điều kiện vệ sinh kém.
Heo con dễ mắc bệnh khi bị stress sau cai sữa, thay đổi thời tiết hoặc nhiễm lạnh. Các yếu tố này làm giảm nhu động ruột, tạo điều kiện cho vi khuẩn E. coli sinh sôi mạnh. Bệnh thường xuất hiện 1 – 2 tuần sau cai sữa và bùng phát mạnh trong thời điểm giao mùa khi khí hậu thay đổi đột ngột.
Sử dụng vaccine phòng bệnh là biện pháp an toàn, hiệu quả và kinh tế nhất. Ảnh: Nationalhogfarmer
Triệu chứng và bệnh tích
Thời gian ủ bệnh kéo dài 2 – 4 ngày. Heo bệnh thường có dấu hiệu mí mắt, đầu và trán sưng phù; tiếng kêu khàn, đi loạng choạng, co giật và khó thở. Ở thể cấp tính, heo có thể chết đột ngột mà không có triệu chứng rõ ràng. Nếu không điều trị kịp thời, tỷ lệ chết có thể lên tới 50 – 90%.
Khi mổ khám, có thể thấy tích nước dưới da, máu sẫm đặc, dạ dày và ruột xuất huyết, màng ruột và gan lách phù nề. Một số trường hợp còn xuất hiện viêm phổi, viêm màng phổi. Đây là những dấu hiệu điển hình giúp phân biệt với các bệnh đường ruột khác.
Chẩn đoán bệnh
Chẩn đoán bệnh sưng phù đầu dựa vào đặc điểm dịch tễ (xuất hiện sau cai sữa) cùng các biểu hiện phù nề vùng đầu, rối loạn thần kinh. Khi mổ khám, phát hiện dịch thẩm xuất trong mô và phù ở bờ cong lớn dạ dày. Xét nghiệm phân lập E. coli sinh độc tố Stx2e từ ruột non giúp khẳng định chính xác nguyên nhân.
Cách trị bệnh
Khi phát hiện heo bệnh, cần cách ly ngay khỏi đàn và sát trùng chuồng trại bằng dung dịch Vimekon (10 g/2 lít nước) mỗi ngày. Dùng một trong các kháng sinh: Colistin, Oxytetracyclin, Kanamycin, Florfenicol, Ceptiofut, kết hợp với thuốc trợ sức, trợ lực như Vitamin B, Vitamin C, Cafein.
Trong thời gian điều trị, nên ngừng cho ăn thức ăn giàu tinh bột, tăng cường rau xanh và chất xơ để hỗ trợ tiêu hóa. Đồng thời, giữ chuồng nuôi khô ráo, sạch sẽ, tránh gió lùa.
Biện pháp phòng bệnh
Phòng bằng vaccine
Tiêm vaccine E. coli chết được Viện Thú y Quốc gia kiểm định là biện pháp phòng bệnh an toàn và hiệu quả nhất. Vaccine có thể sử dụng cho heo từ 7 – 10 ngày tuổi, giúp tạo miễn dịch bền vững với tỷ lệ bảo hộ trên 90%. Không tiêm khi heo đang bệnh và cần chăm sóc tốt trước, trong và sau tiêm.
Phòng bằng dinh dưỡng
Tập cho heo ăn sớm để hệ tiêu hóa thích nghi, chia nhỏ bữa ăn sau cai sữa và tăng dần lượng thức ăn. Bổ sung men tiêu hóa, axit hữu cơ, phụ gia sinh học để cân bằng hệ vi sinh đường ruột.
Tăng chất xơ thô trong khẩu phần bằng lúa mạch, yến mạch, bột củ cải đường hoặc cám mì sạch nấm mốc nhằm hạn chế rối loạn tiêu hóa.
Phòng bằng vệ sinh thú y
Thường xuyên dọn vệ sinh chuồng trại, phun sát trùng định kỳ 2 tuần/lần bằng Iodine, Benkocid, Halamid hoặc Cloramin T. Đảm bảo nền chuồng luôn khô thoáng, không đọng nước, giữ ấm vào mùa lạnh và mát mẻ vào mùa nóng.
Kết luận
Bệnh sưng phù đầu ở heo con là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, dễ bùng phát và khó kiểm soát nếu không phát hiện sớm. Việc áp dụng đồng bộ các biện pháp phòng bệnh bằng vaccine, dinh dưỡng hợp lý và vệ sinh chuồng trại là giải pháp hiệu quả giúp giảm thiểu thiệt hại và bảo vệ đàn heo phát triển ổn định, bền vững.
Nguồn: Người chăn nuôi